ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΜΑΝΤΖΑΡΟ - ΧΟΡΩΔΙΑ ΤΩΝ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΣΥΝΟΛΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ

To Διεθνές Φεστιβάλ Κέρκυρας τιμά τη μνήμη και το έργο του Κερκυραίου συνθέτη Νικόλαου Χαλικιόπουλου Μάντζαρου, με αφορμή τη συμπλήρωση 150 χρόνων από τον θάνατό του, μέσα από ένα πλήθος εκδηλώσεων που λαμβάνουν χώρα από τον Οκτώβριο έως και τον Δεκέμβριο του 2022 σε διάφορους χώρους της Κέρκυρας.

Σε συνέχεια της Ημερίδας με θέμα τη ζωή και το έργο του, τη συνάντηση των τριών Φιλαρμονικών της Πόλης σε μια μουσική διαδρομή στα σοκάκια και τη συναυλία της Φιλαρμονικής Εταιρείας Μάντζαρος, οι εκδηλώσεις συνεχίζονται με μια ξεχωριστή συναυλία της Χορωδίας των Μουσικών Συνόλων του Δήμου Αθηναίων στην Ιόνιο Ακαδημία, την Πέμπτη 24 Νοεμβρίου.

Η Χορωδία του Δήμου Αθηναίων θα παρουσιάσει θρησκευτικά και κοσμικά έργα του Κερκυραίου συνθέτη Νικόλαου Χαλικιόπουλου - Μάντζαρου καθώς και έργα των μαθητών αυτού, Σπυρίδωνος Ξύνδα, Διονυσίου Ροδοθεάτου και Γεωργίου Λαμπίρη. Τη Χορωδία διευθύνει ο μαέστρος Σταύρος Μπερής και συνοδεύει στο πιάνο η Κατερίνα Καραμπάτσα.

Το πρόγραμμα του αφιερώματος ολοκληρώνεται από μια ακόμη συναυλία στο Δημοτικό Θέατρο Κέρκυρας από τη Φιλαρμονική Εταιρεία Κέρκυρας στις 3 Δεκεμβρίου.

Ο Νικόλαος Χαλικιόπουλος Μάντζαρος είναι γνωστός στο ευρύ κοινό ως ο συνθέτης του Εθνικού Ύμνου. Ωστόσο, πέραν αυτού, υπήρξε  πρωτοπόρος και σε πολλούς άλλους τομείς της μουσουργίας, ενώ πολύ μεγάλο ήταν το έργο του και στον χώρο της διδασκαλίας της μουσικής, καθώς πολλοί εκ των μεταγενέστερων Επτανησίων μουσουργών υπήρξαν μαθητές του. Όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν να τον αναγορεύσουν σε γενάρχη όχι μόνο της επτανησιακής, αλλά και της νεοελληνικής μουσικής συνολικά.

Το Διεθνές Φεστιβάλ Κέρκυρας τιμά τον Νικόλαο Χαλικιόπουλο Μάντζαρο.

Ο Νικόλαος Χαλικιόπουλος - Μάντζαρος, γεννήθηκε στην Κέρκυρα στις 26 Οκτωβρίου 1795. Γόνος πλούσιας οικογένειας ευγενών, σπούδασε από μικρός μουσική και αργότερα πήγε και τελειοποιήθηκε στην Ιταλία. Σε ηλικία μόλις 18 χρονών νυμφεύθηκε τη μοναχοκόρη του δούκα Αντωνίου Ιουστινιάνη, Μαριάννα, με την οποία απέκτησε τρεις κόρες και δύο γιους. Γρήγορα απέκτησε τη φήμη μεγάλου καλλιτέχνη, γνώστη της κλασικής και ιδιαίτερα της ιταλικής μουσικής. Γι’ αυτό τον κάλεσαν ν’ αναλάβει τη διεύθυνση της Μουσικής Σχολής του Μιλάνου και του Ωδείου της Νεάπολης (Νάπολι). Ο Μάντζαρος, όμως, ήθελε να εργασθεί για την πατρίδα του και προπάντων για τη μουσική μόρφωση της ελληνικής νεολαίας και απέρριψε και τις δύο προτάσεις. Επέστρεψε στην Κέρκυρα κι άρχισε να παραδίδει μαθήματα μουσικής. Κοντά του μαθήτευσε ολόκληρη γενιά συνθετών (Καρέρ, Λαμπελέτ, Ξύνδαςκ.ά). Όταν το 1840 ιδρύθηκε εκεί η Φιλαρμονική Εταιρία, ο Μάντζαρος αναγορεύθηκε ισόβιος πρόεδρός της. Ο Μάντζαρος ήταν φίλος του Διονυσίου Σολωμου και εκτιμούσε πολύ το έργο του Εθνικού μας ποιητή. Μελοποίησε ολόκληρο τον «Ύμνον εις την Ελευθερίαν» - σε 4 διαφορετικές γραφές - από τον οποίο οι δύο πρώτες στροφές καθιερώθηκαν ως Εθνικός Ύμνος της Ελλάδας το 1865 και της Κύπρου το 1966. Έγραψε μουσική και για άλλα ποιήματα του Σολωμού («Φαρμακωμένη», «Ύμνος εις τόν Μπάιρον», «Αυγούλα», «Ξανθούλα»). Το συνθετικό του έργο, του οποίου ένα μικρό τμήμα διασώθηκε, περιλαμβάνει ακόμη συμφωνίες, σκηνικά έργα, εκκλησιαστική μουσική, έργα για πιάνο, εμβατήρια και ύμνους. Ο Νικόλαος Μάντζαρος πέθανε στις 30 Μαρτίου 1872 στην Κέρκυρα, σε ηλικία 76 ετών.

Σπυρίδων Ξύνδας (Κέρκυρα, 8 Ιουνίου 1817 - Αθήνα, 25 Νοεμβρίου 1896) συνθέτης και ερμηνευτής κιθάρας. Ήταν ένας από τους δημιουργούς της Επτανησιακής Σχολής κλασικής μουσικής και είχε σημαντική συμβολή στη νεοελληνική κλασική μουσική και στη μουσική παιδεία. Υπήρξε μαθητής και αργότερα συνεργάτης του Νικόλαου Χαλκιόπουλου Μάντζαρου (1795 - 1872, ενώ σπούδασε και στη Νάπολη. Επιστρέφοντας στη Κέρκυρα, μαζί με τον Μάντζαρο ίδρυσε τη "Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας" στην οποια και δίδασκε θεωρητικά και εκκλησιαστική μουσική. Μαθητής του υπήρξε ο Σπύρος Σαμάρας. Το 1886 εγκαθίσταται στην Αθήνα, όπου εκεί και θα πεθάνει τυφλός και σε άθλια οικονομική κατάσταση. Ο Ξύνδας έγραψε πολλά έργα για κιθάρα, αλλά και τραγούδια, καντάδες, όπερες σε ιταλικά και ελληνικά λιμπρέτα κ.ά. και ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη φωνητική μουσική. Η όπερά του Ο υποψήφιος Βουλευτής (1867 στο θέατρο San Giacomo της Κέρκυρας), είναι το πρώτο μελόδραμα που γράφτηκε από Έλληνα συνθέτη σε ελληνικό λιμπρέτο, το κείμενο του οποίου είχε γράψει ο Ιωάννης Ρινόπουλος.. Άλλες γνωστές όπερες του συνθέτη είναι οι: Άννα Γουίντερ (1855), Οι τρεις σωματοφύλακες, ο Κόμης Τζουλιάνο (1857), Οι δύο μνηστήρες (1877) και η ημιτελής Γαλάτεια (1895). Πολλά από τα έργα του Ξύνδα πιστεύεται ότι χάθηκαν στο βομβαρδισμό της Κέρκυρας κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Διονύσιος Ροδοθεάτος: γεννήθηκε στην Ιθάκη το 1849 και πέθανε στην Ιταλία το 1892. Υπήρξε ο πρώτος Έλληνας συμφωνιστής και μαθητής του Μάντζαρου. Συνέχισε τη μελέτη του στο ωδείο Σαν Πιέτρο α Μαϊέλλα της Νάπολης (1864-1871) αλλά και αργότερα στο Μιλάνο. Υπήρξε ο πρώτος που συνέγραψε εγχειρίδιο αρμονίας στην ελληνική γλώσσα με τον τίτλο «Πραγματεία θεωρητική και πρακτική περί Αρμονίας» που εκδόθηκε στην Κέρκυρα το 1886. Συνέθεσε πολλά έργα, όπως ένα πένθιμο εμβατήριο (Α Vittorio Emmanuele), Τραγούδια, Χορωδιακά, Εκκλησιαστική μουσική, Όπερες, Ορχηστρικά και έργα για Πιάνο .

Ο Αλέξανδρος Γκρέκ (Κέρκυρα, 1876 - 1959) καταγόταν από τη Μάλτα. Σπούδασε στο Ωδείο της Νεάπολης και αργότερα στο Ωδείο Αθηνών. Το 1911 έφυγε για την Αλεξάνδρεια. Εκεί παρέδιδε μαθήματα μουσικής και ίδρυσε χορωδίες. Το 1945 επέστρεψε και εγκαταστάθηκε οριστικά στην Κέρκυρα, ιδρύοντας Σχολή πιάνου και θεωρητικών, αναπτύσσοντας έντονη δραστηριότητα και διδάσκοντας πολλούς μαθητές. Τότε ίδρυσε τις Χορωδίες της "Παλαιάς Φιλαρμονικής" και της Φιλαρμονικής "Μάντζαρος" (1950), αλλά και τη Συμφωνική Ορχ. της "Μάντζαρος" (1952). Ανέβασε όπερες και οπερέττες στο Θέατρο της Κέρκυρας και στην Αίγυπτο. Συνέθεσε πολλά τραγούδια, έργα για πιάνο και έργα για μπάντα. Μεταξύ των μαθητών του, αναφέρονται λαμπροί μουσικοί.

Γεώργιος Λαμπίρης: Γεννήθηκε στο Αργοστόλι το 1833. Άρχισε να διακρίνεται νωρίς για την γνήσια καλλιτεχνική του φύση. Σπούδασε μουσική με τον Νικόλαο Μάντζαρο και αργότερα στην  Ναπολη στο Ωδείο San Pietro Majella. Ηταν και δεξιοτέχνης στο κοντραμπάσο. Επέστρεψε στην Κεφαλονιά όπου δίδαξε μουσική πολλούς συμπατριώτες του. Κατόπιν εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Διορίστηκε καθηγητής της μουσικής στο Αρσάκειο και σε άλλα σχολεία. Παντρεύτηκε την Αγγελική Λασκαράτου, θυγατέρα του Κεφαλλήνα ποιητή Ανδρέα Λασκαράτου. Έγραψε πολλά τραγούδια και έργα για πιάνο καθώς επίσης και θεωρητικά βιβλία. Τιμήθηκε με τον αργυρό Σταυρό του Σωτήρα. Απεβίωσε στην Αθήνα στις 13 Ιουλίου 1889.
 

Χορωδία του Δήμου Αθηναίων

Φιλοδοξώντας να γεφυρώσει τον χώρο ανάμεσα στο αμιγώς λυρικό ή συμφωνικό ρεπερτόριο, την αθηναϊκή πολυφωνική παράδοση και τη σύγχρονη λόγια δημιουργία, η Χορωδία των Μουσικών Συνόλων του Δήμου Αθηναίων ιδρύεται το 1999 ως η τρίτη ιστορικά ελληνική επαγγελματική χορωδία και ένα από τα τέσσερα αυτοδύναμα Μουσικά Σύνολα του Δήμου Αθηναίων.

Αποτελούμενη από επαγγελματίες τραγουδιστές με κλασικές σπουδές αλλά και πλούσια εμπειρία από άλλους μουσικούς χώρους, δεν αργεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην πολιτιστική ζωή της πρωτεύουσας, αποκτώντας σταθερό κοινό και παρουσιάζοντας όλα τα είδη της φωνητικής μουσικής, ελληνικής και διεθνούς, σύγχρονης και κλασικής. Γίνεται περιζήτητη από συνθέτες και αρχιμουσικούς, ακριβώς λόγω του πολύπλευρου αυτού προφίλ της, και συνεργάζεται τακτικά με όλα τα μεγάλα μουσικά σύνολα της χώρας και με φορείς όπως το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης, το Φεστιβάλ Αθηνών, το Μουσείο Μπενάκη και η Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών, υπό τη μπαγκέτα πολλών καταξιωμένων αρχιμουσικών.

Ξεχωριστές στιγμές στην πορεία της χορωδίας αποτέλεσαν οι διεθνείς συνεργασίες με τους Jean Michel Jarre και Ennio Morricone στο Ηρώδειο, οι εμφανίσεις της στο Πασχαλινό Φεστιβάλ της Μόσχας «Βαλέρι Γκέργκιεφ», στο Διεθνές Φεστιβάλ Κωνσταντινούπολης με την «Ορέστεια» του Ξενάκη υπό τη διεύθυνση του Gürer Aykal καθώς και η συνεργασία με τον Ricardo Mutti στο Ηρώδειο και στο Διεθνές Φεστιβάλ της Ραβένας.

Παράλληλα με την καλλιτεχνική της προσφορά, η χορωδία επιτελεί αξιόλογο κοινωνικό έργο, παρουσιάζοντας ειδικά επιλεγμένα προγράμματα φωνητικής μουσικής σε σχολεία, λέσχες φιλίας, γηροκομεία και απομακρυσμένες γειτονιές της πόλης, ενώ συχνά συμμετέχει σε εκδηλώσεις κοινωφελών και φιλανθρωπικών οργανώσεων).

Τη χορωδία από την ίδρυσή της διευθύνει ο Σταύρος Μπερής.

Σταύρος Μπερής

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε κλασσική κιθάρα με τον Χαράλαμπο Εκμεκτσόγλου, κλασσικό τραγούδι με τους Κική Μορφωνιού, Φραγκίσκο Βουτσίνο, Σταμάτη Μπερή και ανώτερα θεωρητικά με τον Μιχάλη Τραυλό. Με υποτροφία του Guildhall School of Music and Drama (Λονδίνο), ειδικεύτηκε στην προκλασσική μουσική με τους Thomas Hemsley, David Roblou, Emma Kirkby και Phil Pickett. Εμφανίστηκε στο Λονδίνο με πολλά σύνολα Παληάς Μουσικής και εχει συνεργαστεί με τον David Roblou στις Μπαρόκ Όπερες The Tempest του Locke, Venus and Adonis του Blow, Π Ballo dell' Ingrate, L' Incoronazione di Poppea του Monteverdi. 

Από τον Σεπτέμβριο του 1993 έχει αναλάβει την Καλλιτεχνική Διεύθυνση της Χορωδίας της Εμπορικής Τραπέζης, με την οποία έχει εμφανιστεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό σε 500 και πλέον συναυλίες καθώς επίσης και πολλές ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές.

Από τον Νοέμβριο του 1997 διευθύνει τη Μικτή Χορωδία του Δήμου Παπάγου-Χολαργού έχοντας παράλληλα και την Καλλιτεχνική Διεύθυνση του Χορωδιακού Φεστιβάλ Δήμου Παπάγου.

Τέλος από το 1999 διευθύνει την Μικτή Χορωδία των Μουσικών Συνόλων του Δήμου Αθηναίων και έχει διδάξει έργα των Beethoven, Brahms, Haydn, Mozart, Wagner, Gluck, Schutz, Monteverdi, Vivaldi, Handel, Bach, Faure, Verdi, Θεοδωράκη, Χατζιδάκι, Μαρκόπουλου, κ. α.

Κατερίνα Καραμπάτσα

Γεννήθηκε στη Λάρισα. Ξεκίνησε τις μουσικές της σπουδές στο Δημοτικό Ωδείο Λάρισας απ' όπου και αποφοίτησε με πτυχίο πιάνου το 1992 (τάξη Λ. Ρίζου) και πτυχίο αρμονίας. Παράλληλα με τη φοίτησή της στο Φυσικό τμήμα του Παν/μίου Αθηνών, συνέχισε τις σπουδές του πιάνου στο Ωδείο Αθηνών αποφοιτώντας το 1997 με διπλωμα πιάνου (τάξη Άρη Γαρουφαλή). Έχει εμφανιστεί σε ρεσιτάλ και συναυλίες μουσικής δωματίου στην Ελλάδα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Σύμη, Κω, κ.ά.) και στο εξωτερικό (Κύπρο, Αλβανία, Αγγλία, Ιαπωνία).